پیام ملّت؛زینب سودی- حدود دوماه از شیوع ویروس کرونا از شهر « ووهان استان هوبئی چین » می گذرد. اخبار مربوط به این بیماری در ابتدا خیلی جدی نگرفته نشد ولی بعد از مشاهده تصاویر مبتلایان و سرعت شیوع آن و اقدامات کشور چین، مردم جهان را نگران کردو اکنون بیش از ۸۰ کشور جهان را  آلوده کرده است.

ورود این ویروس به ایران هم اجتناب ناپذیر بود. در طول یک ماه که خبر شیوع ویروس کرونا و تلفات آن در شهر قم منتشر شد، در غیاب اطلاع رسانی به موقع  وزارت بهداشت، اظهارات مختلفی از وزیر و نماینده مجلس و کارشناسان طب سنتی و کارشناسان فضای مجازی و هر مرد و زن گوشی به دستی، آمارهای راست و دروغ از بیوتروریسم تا سوپ خفاش منتشر شده است که بیش از آن که کمکی به حال مردم بکند اضطراب و ترس ناشی از این اظهارات، مانع از دسترسی مردم به اطلاعات صحیح در این حوزه بود. از جمله اظهارات امیرآبادی نماینده قم در مورد آمار جانباختگان  و تکذیب قائم مقام وزیر بهداشت که هنوز معلوم نیست کدام راست می گفتند؟

استان زنجان نیز تحت تأثیراین آمار و ارقام درست و غلط بوده و از همان ساعات ابتدایی انتشار خبر ابتلای شهروندان قمی به این ویروس، آمار و  اطلاعات مختلفی به ویژه در فضای مجازی در مورد مبتلایان دست به دست می شود. در پی افزایش مراجعه مردم به داروخانه ها برای تهیه ماسک و مواد ضد عفونی کننده، تعدادی داروخانه و یک واحد تولیدی  متخلف به دلیل گران فروشی این محصولات شناسایی شدند ولی به گفته مدیر کل تعزیرات استان زنجان موردی از احتکار این لوازم  وجود نداشته است. تا اینکه فروش ماسک در داروخانه ها ممنوع و توزیع آن به دانشگاه علوم پزشکی واگذار شد و البته این موضوع مجددا به داروخانه ها واگذار گردید.

تاج کی معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی زنجان به خبرنگار پیام ملّت گفت:  تقاضا برای دریافت ماسک معمولی و ماسک فیلتر دار توسط همشهریان بسیار بالا است. اما اولویت بهداشت و درمان استان برای افراد بیمار و کادر درمان، پزشک و پرستار است که مستقیما با مریض در ارتباط هستند و کمبودی برای کادر درمان نیست  اما تلاش می شود تا یک مرکزی در نظر گرفته شود و توزیع ماسک برای مردم عادی در استان انجام شود.

به گفته تاج کی داروخانه ها موظف هستند محلول های ضدعفونی کننده را در اختیار مراجعین قرار دهند ولی فروش ماسک از طریق داروخانه ها ممنوع است و این موضوع به عهده عهده وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی است. به گفته معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زنجان عرضه قلیان هم در استان ممنوع  و ۱۱۵ قهوه خانه نیز در راین راستا پلمپ شد.

ناصر فغفوری رئیس سازمان صنعت و معدن زنجان نیز در همین خصوص گفت: یکی از واحدهای تولید ماسک با ظرفیت تولید بالا در شهرستان زنجان مستقر است که با افزایش ساعات کاری تولید این شرکت در صدد هستیم تا کمبودی در این اقلام دراستان وجود نداشته باشد.با استقرار شرکت‌های بزرگ تولیدکننده لوازم بهداشتی داخلی و سرمایه‌گذاری کلان کشور ترکیه در استان زنجان جهت تولید محصولات بهداشتی، این استان علاوه بر تامین نیاز داخلی قادر به رفع نیازهای سایر استان‌های کشور است.

در پی تعطیلی مدارس در برخی شهرهای آلوده کشور در  استان زنجان نیز  تصمیم بر تعطیلی مدارس و دانشگاه های استان تا اطلاع ثانوی  هم گرفته شد.

 شهرداری هم به عنوان یکی از مهم ترین دستگاه های مجری خدمات شهری طبق  بند ۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری ها موظف به مراقبت از بهداشت شهروندان و تشریک مساعی با وزارت بهداشت در زمان شیوع امراض مسری است. و در این راستا اقدامات مقتضی را  با ارائه آموزش های لازم به زیر مجموعه خود و همچنین ضدعفونی کردن  فضای عمومی و وسایل حمل و نقل  شهری باید انجام دهد.

مدیر  امور رفاه و سلامت شهرداری زنجان در گفتگو با عصر ملّت از توزیع ماسک و محلول ضدعفونی کننده در بین کارکنان به ویژه پاکبانان خبر داد و گفت: اقدامات لازم برای گند زدایی مخازن ثابت زباله  و چرخ دستی ها و همنیطور تهیه صابون مایع برای سرویس های بهداشتی و ضدعفونی کردن آب خوری های سطح شهر و نصب پوستر ها و بنر های آموزشی در سطح شهر  انجام شده است.

ضدعفونی کردن معابر پرتردد شهر هم  هر شب در حال انجام است.مدیر حمل و نقل و ترافیک استان زنجان  در گفتگو با عصر ملّت از انجام عملیات ضدعفونی کردن اتوبوس های شرکت واحد و آموزش لازم خبر داد.

توصیه های بهداشتی تلویزیون  نیز به قدری بوده است که مردم شهر و روستا به اهمیت آن پی برده و به حد توان و اهمیت شخصی به این موضوع، نکات بهداشتی را رعایت کنند. اما متأسفانه همچنان برخی ها از حضور در اجتماعات و مکان های شلوغ اجتناب نمی کنند که  نزدیکی  ایام نوروز و خرید عید نیز مزید بر علّت شده است.

شیوع سریع این ویروس هر گونه آمار وارقام در مورد مبتلایان را در لحظه تغییر می دهد به گونه ای که از بیان آخرین آمار مبتلایان در لحظه نوشتن این متن  تا خواندن آن توسط مخاطبان،  تغییرات قابل ملاحظه ای خواهد داشت. به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی زنجان در استان زنجان تا این لحظه ۲  مورد مثبت  از ابتلا به این ویروس از لحاظ آزمایشگاهی ثبت شده است و این حرف به این معنا نیست که امکان ابتلا کم  است.اما بیمارستان ولیعصر زنجان پشتیبانی کننده موارد مشکوک است و حدود ۳۵۰ تخت برای این  کار اختصاص داده شده است.

واضح است آلودگی کشورهای مختلف به این ویروس یک شبه اتفاق نیفتاده است که غافلگیری متولیان بهداشت و عدم پیش بینی نیاز به اقلام بهداشتی و از همه مهم تر عدم اطلاع رسانی دقیق از سوی مرجعی واحد قابل چشم پوشی باشد. یک ماه فرصت برنامه ریزی برای پیشگیری و اطلاع رسانی، راه برای هر گونه توجیهی در تخلفات بازار پرتب و تاب ماسک (که چندان هم ضروری به نظر نمی رسید) و مواد ضدعفونی کننده می بندد.  آنچه ماجرای شیوع کرونا ویروس را در کشور و به تبع آن در استان تحت الشعاع قرار می دهد نه اقدامات انجام شده که  طبق معمول نبودِ مرجع اطلاع رسانی واحد و وجود چند صدایی است که نتیجه آن ارائه آمار متناقض و سردرگمی مردم و حتی رسانه ها است در حالی که آنچه کشورهای دیگر را در کنترل این بیماری پیشتاز می کند تمرکز بر تک صدایی در ارائه آمار و اطلاعات مبتلایان  است.

نا گفته یپداست که مثل همیشه در چنین مواقعی کادر درمان همه بیمارستان هایی که درگیر این ویروس هستند جان بیماران را مقدم بر خود دانسته و هر آنچه از دستشان برآمده انجام داده اند؛  اما وضعیت نامطلوب ارائه خدمات و توزیع اقلام بهداشتی بر کسی پوشیده نیست و قابل کتمان هم نیست. آنچه این وضعیت را بدتر می کند این است که از کارشناسان و مشاوران و جامعه شناسان و نمایندگان مجلس و پزشکان و پرستاران و خدمه بیمارستان، تا صاحبان صفحه های اجتماعی در حال ارائه گزارش وضعیت مبتلایان در بیمارستان ها هستند و  مرجع واحدی که بشود با اطمینان آمار میتلایان و جان باختگان و بهبود یافتگان را دنبال کرد همچنان وجود ندارد و این موضوع به شدت اعتماد مردم به رسانه های رسمی را خدشه دار کرده به گونه ای که خبر ابتلای قائم مقام وزیر را هم از زبان خودش باور نمی کنند و البته جای خالی برخورد با  مراجعی که صلاحیت ارائه خبر و گزارش دراین زمینه را ندارند نیز محسوس است.

در شرایط بحرانی، هر ارگانی با اعلام گزارشی مبنی بر اینکه دقیقاً چه اقداماتی در راستای حل بحران داشته است موظف به جلب اعتماد افکار عمومی است. اختلاف های آماری در مورد تعداد مبتلایان و فوت شدگان چیزی جز  بی تدبیری در پاسخگویی را ثابت نمی کند و خود از دلایل  بی اعتمادی اجتماعی است. به گفته روانشناسان اجتماعی وقتی دو عامل اطلاع رسانی صحیح و آموزش مهارت به مردم وجود نداشته باشد در بحران‌های مختلف در کنار شایعاتی که به وجود می‌آید بلای دیگری دامنگیر جامعه می‌شودکه آن به شوخی گرفتن یا برخورد طنزگونه همه اقشار جامعه با مسائل مهم اجتماعی است. برای حفظ امنیت روانی جامعه در بحران‌ها علاوه بر اطلاعات به هنگام و شفاف، باید جامعه را آماده پذیرفتن واقعیت‌ها کرد و آنها را تحت آموزش مهارت‌های مقابله‌ای قرار داد.بهترین اقدام در برابر تأثیرات پیرامونی اجتماعی هر بحران چه ویروس باشد چه معضلات و آسیب‌های اجتماعی یا مسائل اقتصادی، اطلاع رسانی به هنگام، شفاف و موثق در آن است. اگرچه هنوز واکسنی برای ویروس کرونا وجود ندارد اما فعلا بهترین درمان برای این ویروس در امان ماندن جامعه از ویروس شایعه پراکنی و اضطراب اجتماعی است.

و اما بازار خود تحقیری هم در این روزها داغ بود. همان ها که با ارائه آمار واخبار دروغ از ایران و تطهیر بهشتِ سرمایه داری غرب، ترجیح می دهند افزایش چند برابری قیمت اقلام بهداشتی حتی ماسک معمولی و نایاب شدن اقلام بهداشتی در آن کشورها را  نبینند و همچنان آن جا را سرزمین عجایبِ انسان دوستی و فرهنگ تلقی کنند.

طبق تعاریف، کارکرد رسانه در مدیریت بحران، تزریق آرامش و اطلاع دهی است و شایعات نقش محوری در عدم کنترل بحران دارند که اولین وظیفه رسانه جلوگیری از شیوع چنین شایعاتی است. اما شیوع کرونا و واکنش رسانه های جهان به آن، ثابت کرد وظیفه بسیاری از رسانه ها دیگر روایت حوادث نیست بلکه خلق حوادث است. کرونا یک واقعیت است اما این حجم از ضریب رسانه ای و تزریق استرس مفرط قطعاً غیر واقعی است؛به گونه ای که اگر شیوع رسانه ای و نه واقعی این ویروس در اذهان مردم به  این شدت نبود ،کنترل آن هم کار سختی نمی نمود.

به هرحال برای جلوگیری از ابتلا به کرونا برای مدتی مجبوریم سبک زندگی خود را در امور بهداشتی تغییر دهیم. این تغییر قطعاً سختی هایی خواهد داشت ولی چاره ای جز پذیرش آن نیست . مراعات جزئیات بسیار مهم اند. ما مجبوریم مدتی نه بر اساس الگوهای همیشگی و متعارف، که بر اساس پروتکل خاصی زندگی کنیم که به آن عادت نداریم. در این شرایط هرگز نباید خود را به الگوهای رفتاری عادت شده بسپاریم. کنش هایمان باید کاملاً هشیارانه باشد، از باز کردن درب منزل تا در دست گرفتن گوشی موبایل.