نگاهی گذرا به تاریخچه مسجد و نقش کلیدی آن در بزنگاه‌های تاریخی ، نشان از اهمیت و جایگاه ویژه مساجد دارد اولین اقدام اساسی حضرت رسول اکرم اسلام (ص) پس از هجرت از مکه به مدینه ، ساختن مسجد بود . مسجدالنبی فعلی مرکز رسیدگی و رتق و فتق امورات فردی و اجتماعی مسلمین بوده و علاوه بر انجام اعمال عبادی و اقامه نماز ، به عنوان دارالحکومه کلیه تصمیمات سیاسی ، نظامی ، اقتصادی و اجتماعی و مسائل مهم زندگی مسلمین در آن مکان مقدس گرفته می‌شد .

در جریان مبارزات مردم با رژیم سفاک شاه ، نقش مساجد محوری و پر رنگ بود و آنچه که موجب ترس و دلهره آن رژیم منحوس بود ، وجود مساجد ، ائمه جماعات با سخنرانی‌های آگاهی بخش بود که علاوه بر آموزش احکام اسلامی و دینی به مردم پایگاه فعالیت های اجتماعی و سیاسی و مرکز سامان‌دهی انقلابیون بر علیه رژیم شاه بود .

پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز جوانان با شور و هیجان و احساسات انقلابی و اسلامی در مساجد گرد هم می‌آمدند و با ایجاد تشکیلات قوی و منسجم مساجد را به‌ بزرگ‌ترین آموزشگاه و دانشگاه هر محله تبدیل کرده و در فضایی که عوامل التقاطی دشمن همچون مارکسیست‌ها به دنبال منحرف نمودن انقلاب اسلامی بودند با آموزش مباحث ایدئولوژیک و اعتقادی ضمن جلوگیری از انحرافات فکری ، زمینه‌ساز دل‌بستگی و علاقه روز افزون جوانان به مکتب جان بخش اسلام ، انقلاب و امام خمینی ره بودند .

با شروع جنگ تحمیلی نیز مساجد به بزرگترین مرکز پشتیبانی جبهه‌های جنگ تبدیل و با ساماندهی خیل عظیم نیروهای مردمی با تدوین دوره های آموزش نظامی و دفاعی ، ضمن اعزام نیروهای داوطلب و بسیجی به جبهه‌های جنگ ، وظیفه پشتیبانی و تدارکات جبهه ها را عملا به دست گرفته و علاوه بر ارسال کمک های مردمی ، پیرو دستور امام راحل ره ، ساختمان مسجد را به کارگاهی برای تهیه تجهیزات و ملزومات مورد نیاز رزمندگان اسلام تبدیل نموده و زمینه‌ساز پیروزی‌ها و فتوحات افتخار آمیزی در عرصه‌های مختلف شدند .

پس از پایان جنگ تحمیلی تاکنون نیز مساجد با حضور مدبرانه و فداکارانه در خط مقدم جبهه انقلاب بوده و در مواجهه با دشمنان داخلی و خارجی همچون دژی مستحکم ، همواره پناهگاهی مطمئن و بی‌بدیل بوده است بطوریکه در زمان ایجاد فتنه‌ها و آشوب‌ها مرکز سامان‌دهی نیروهای بسیجی و مردمی بوده و ضمن مقابله با هرگونه آشوب و تهدیدی ، برای حفظ امنیت و آرامش مردم از هیچ‌گونه کوششی فروگذار نکرده است .مساجد در زمان رخداد حوادث طبیعی و غیر طبیعی نیز به فوریت وارد عمل شده و همچون ستاد بحران به مرکز پشتیبانی و ارسال کمک‌های مردمی تبدیل شده است کما اینکه بعد از هجوم بیماری کرونا نیز در پی دستور مقام معظم رهبری و توصیه ایشان به کمک‌های مؤمنانه ، مساجد به خط مقدم امدادرسانی به مردم و علی الخصوص خسارت دیدگان این بیماری منحوس و اقشار آسیب پذیر جامعه تبدیل گردیده که انصافا اقدامات انجام شده در تاریخ کشور عزیزمان مثال زدنی و ماندگار خواهد بود .

کارکردهای چندمنظوره و ظرفیت‌هایی که مسجد دارد باید مورد توجه مسئولین بوده و با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی روز و تغییرات گسترده در نوع نیازهای جامعه به خصوص نزد جوانان و همین طور ورود تکنولوژی‌های جدید ارتباطی و دنیای گسترده فضای مجازی ، لزوم بازنگری در برنامه ها و تغییر نگرش و تغییر رویکرد و حرکت به سمت تجهیز مساجد به آخرین تکنولوژی ها و جذب حداکثری جوانان را بیش از پیش معطوف خود نموده و در کنار رفع نیازهای سخت‌افزاری مساجد ، ائمه جماعات محترم نیز ضمن تسلط بر علوم و فنون مختلف و پاسخگویی به شبهات و سوالات متعدد جوانان مسجد را به دانشگاهی تبدیل نمایند که هر قشری از جامعه علاوه بر حضور اثر گذار در رشد و بالندگی آن به تناسب موقعیت و سن ، بتواند از آن بهره برداری نماید . با این حساب مسئولیت دولت و ائمه جماعات در ایجاد زیر ساخت ها و زمینه های حضور اقشار مختلف به خصوص جوانان خطیر خواهد بود.