به گزارش «پایگاه خبری – تحلیلی پیام ملّت»- زهره میرعیسی خانی: شاید کمتر اطلاعاتی در مورد اولین چاپخانه‌های استان زنجان در دسترس عموم باشد. اما آنچه از گپ و‌گفت با اهالی فرهنگ و هنر استان به صورت تاریخ شفاهی به دست آمده، این است که تاسیس اولین چاپخانه در استان زنجان به سال ۱۳۱۸ باز می‌گردد زمانی که «تقی شیشه چیان» چاپخانه خود را با نام «لوحه» در خیابان فردوسی جنب بازار قیصریه زنجان راه اندازی کرد. چاپخانه‌ای که گفته می‌شود بعدها در زمان فعالیت حزب توده در زنجان جمع آوری شد و اجازه فعالیت نیافت.

دومين چاپخانه اما، در سال ۱۳۲۶ توسط عزت اله‌رستم خاني با عنوان « چاپ قدیمی رستمخانی» در سبزه ميدان شروع به کار کرد. برخی از منابع به دست آمده در این زمینه گواه این است که چاپخانه لوحه در ابتدای امر توسط شیشه‌چیان و رستم‌خانی به صورت شریکی افتتاح شده و سپس با بسته شدن آن، عزت اله رستمخانی این بار مجزا چاپخانه خود را در اول سبزه میدان افتتاح کرد. این چاپخانه در طول فعالیت خود با فراز و نشیب‌های زیادی روبه رو بوده است اما این چاپخانه همچنان در حال فعالیت است.

«عزت اله رستمخانی» که پیشتر در تهران صفحه‌چین روزنامه بود، بعدها با ورود به زنجان به سراغ خبرنگاری رفت و در روزنامه اطلاعات قلم زد. او سپس در مواجهه با مشکل نبود چاپخانه در زنجان، به فکر ایجاد چاپخانه افتاد و با «تقی شیشه چیان» اولین چاپخانه استان زنجان را افتتاح کرد.

سومين چاپخانه نيز در زنجان با نام «سپهر» در سال ۱۳۴۳ توسط فردي به صمد قلعه‌ای فعاليت خود را آغاز كرد که در مراسم افتتاحیه این چاپخانه حجت الاسلام جوادی و فرماندار وقت زنجان حضور داشت.

بعدتر‌ها اما تعداد چاپخانه‌های زنجان افزایش یافت چاپ حیدری توسط «نبی اله حیدری»، چاپ عصر اقتصاد توسط «مسعود اقتصاد» و چاپ طلوع مشهد توسط بختیاری، چاپ مکی توسط «امیر مکی» فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. این چاپخانه‌ها از جمله چاپخانه‌هایی هستند که سال‌های سال در استان زنجان فعالیت داشتند و در زمینه صنعت چاپ در استان نام آشنا هستند.

رفته رفته صنعت چاپ در استان گسترش یافت و تعداد زیادی از چاپخانه‌ها در استان فعالیت داشتند به طوریکه تعداد چاپخانه‌های استان زنجان در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی دو باب بود که در سال ۱۳۶۷ به سه باب، در سال ۱۳۷۷ به ۶ باب، در سال ۱۳۸۸ به سه و در سال ۱۳۹۷ به ۳۵ باب چاپخانه رسیده است و بنا به اعلام مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی تعداد این چاپخانه‌ها به ۱۲۱ چاپخانه فعال در استان رسیده است که ۳۰ درصد این تعداد غیر فعال هستند. آماری که گواه افزایش کمیت صنعت چاپ در استان زنجان است.

اگر به مشکلات صنعت چاپ رسیدگی نشود، ۵ الی ۱۰ سال دیگر صنعت چاپ استان نابود می‌شود

با این وجود صنعت چاپ در استان با مشکلات عدیده‌ای مواجه است. موضوعی که رسول کرمی، رییس اتحادیه چاپخانه داران استان زنجان به برخی از این مشکلات اشاره کرده و می‌گوید: اگر به مشکلات صنعت چاپ رسیدگی نشود، ۵ الی ۱۰ سال دیگر هیچ فعالی در این زمینه در استان نخواهد بود و صنعت چاپ استان نابود خواهد شد.

وی عمده مسئله حوزه چاپ در استان را نبود تجهیزات به روز در این حوزه می‌داند و عنوان می‌کند: این مشکل از گذشته وجود دارد و همچنان نیز‌ ادامه میابد. متاسفانه هیچ حمایت و سرمایه گذاری نیز از فعالان این عرصه، در این خصوص نمی‌شود.به طوری که ما شاهد هستیم که تجهیزات چاپخانه‌های استان بسیار قدیمی هستند در حالی که در استانهای همجوار سرمایه گذاری در این حوزه موجب شده است که قزوین اکنون به یکی از قطبهای صنعت چاپ در کشور تبدیل شود.

به گفته کرمی، نبود نیروی کار متخصص از دیگر مشکلات صنعت چاپ استان است که در این زمینه می‌توان با برگزاری کارگاه‌های آموزشی و یا تشویق نسل جوان به ورود به این حوزه مشکلات را حل کرد.

به اعتقاد رییس اتحادیه چاپخانه داران استان زنحان، سرمایه در گردش و پرداخت نشدن به موقع حق الزحمه چاپ به صنعت چاپ استان ضربه وارد کرده است و برای فعالان این عرصه مشکلات عمده‌ای را ایجاد نموده به طوری که برخی از فعالان این عرصه  دستمزد چاپ خود را پس از یک تا دو سال آن هم به صورت قسطی و در مبالغ پایین دریافت میکنند که همین امر باعث میشود با وجود تورم موجود در جامعه حتی سرمایه خود را که در این زمینه هزینه میکنند دریافت نکنند چه برسد به سود!

وی با بیان اینکه صنعت چاپ امروز در سطح کشور به سمت بسته بندی حرکت کرده است، اظهار می‌کند: دیگر سفارشاتی از سمت ادارات دولتی به چاپخانه‌داران داده نمی‌شود و امروز بیشتر کار صنعت چاپ بسته‌بندی برای بخش صنعت و یا بخش خصوصی است.

وی ادامه می‌دهد:متولی ما اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی است با وجود اینکه همواره در جهت اختصاص تسهیلات برای فعالان این حوزه  اقدام کرده است اما متاسفانه قوانین سختگیرانه بانکداری مانع از جذب این تسهیلات برای این بخش شده است.

در صدد دستیابی به راه‌حل‌هایی برای حل این مشکلات فعالان عرصه چاپ هستیم

در این زمینه اما، جعفر محمدی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد استان زنجان با بیان اینکه مشکل عمده فعالان صنعت چاپ در استان زنجان «سرمایه در گردش» است، اظهار کرد: در روزهای گذشته طی جلساتی که با برخی از فعالان صنعت نشر در استان داشتیم در صدد دستیابی به راه‌حل‌هایی برای حل این مشکلات بودیم و امید است بتوانیم در این زمینه گام هایی را برداریم .

به گفته این مسئول از دیگر مشکلات فعالان این عرصه میتوان به روز نبودن تجهیزات را نام برد چرا که صنعت چاپ هر روز توسعه می‍یابد و همین امر نیازمند به روزرسانی  تجهیزات است که به جهت بالا بودن هزینه به روز رسانی تجهیزات غالبا واحدهای چاپخانه ما در استان در زمینه با مشکل مواجه می‌شوند که سال گذشته تلاش کردیم در قالب ارائه تسهیلات به برخی از این واحدها در این زمینه کمک‌هایی کرده باشیم.

گفتنی است؛ صنعت چاپ از دیرباز نقشی محوری در انتقال دانش، فرهنگ و توسعه اقتصادی جوامع ایفا کرده است. این صنعت نه‌تنها در شکوفایی تولید و ارتقای فرهنگی مؤثر است، بلکه در ایجاد اشتغال و تعامل با دیگر بخش‌های اقتصادی نیز سهم قابل‌توجهی دارد. به‌عنوان‌مثال، گزارش‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر در ایران مصرف کاغذ برای مقاصد گوناگون به علت گرانی کاهش‌یافته است و درعین‌حال بیشترین مصرف کاغذ و مقوا در کشور مربوط به بسته‌بندی‌های کارتنی و مقوایی بوده است.

 تیراژ کتاب‌ها به شدت کاهش یافته‌اند و در بعضی موضوعات به صورت چندجلدی و به روش دیجیتال چاپ می‌شوند. این آمار نشان می‌دهد صنعت چاپ در ایران با محوریت چاپ بسته‌بندی و تبلیغات عمل می‌کند و توانایی افزایش ارزش افزوده در زنجیره تولید محصولات را ندارد.

باوجود اهمیت راهبُردی صنعت چاپ و بسته‌بندی برای اقتصاد و فرهنگ، در سال‌های اخیر زمینه‌های گوناگون عقب‌ماندگی فنّاورانه و ساختاری در این صنعت آشکار شده است. از نبود تجهیزات مدرن تا کمبود نیروی انسانی متخصص و ضعف در دستگاه‌های مدیریتی، مؤلفه‌هایی هستند که توسعه پایدار صنعت چاپ را تهدید می‌کنند.