زینب سودی- زنجان سال‌هاست با لقب «پایتخت شور و شعور حسینی» شناخته می‌شود. اما این عنوان در عمل، تنها در دهه اول محرم و به‌ویژه در مراسم دسته عزاداری حسینیه اعظم، نمود دارد و تقریباً هیچ طرح و برنامه دیگری این لقب را نمایندگی نمی کند.

 با وجود گذشت چندین سال، هنوز رویداد فرهنگی یا هنری ماندگاری که بازتاب‌دهنده‌ عمق و گستره این هویت مذهبی باشد، تعریف نشده است. بیشتر، در سخنرانی‌ها به آن اشاره می‌شود و در حد یک عبارت شفاهی باقی مانده است. در حالی‌که اگر زنجان واقعاً سزاوار چنین لقبی است، باید رخدادهایی علمی، هنری و فرهنگی، در تراز همین عنوان در آن جریان داشته باشد.

 به عنوان مثال، دو سال از اعلام خبر رئیس سازمان تبلیغات اسلامی درباره‌ برگزاری «دوسالانه امام حسین (ع)» می‌گذرد، اما هنوز خبری از اجرای آن نیست. آن‌چه تا امروز از سوی مدیرکل وقت سازمان تبلیغات استان شنیده‌ایم، تنها یک جمله‌ مبهم درباره‌ی انجام بررسی‌های اولیه بوده است. پیگیری‌های مکرر نیز بی‌نتیجه ماند و با تغییر مدیرکل، عملاً این طرح هم به فراموشی سپرده شده است. اگر این رویداد اجرا می‌شد، می‌توانست نخستین گام جدی در جهت تحقق عنوان «پایتخت شور و شعور حسینی» باشد.

 از سوی دیگر، دهه‌ی اول محرم و به‌ویژه روز دسته عزاداری حسینیه اعظم، فرصت مغتنمی برای برگزاری رویدادهای بین‌المللی مذهبی و فرهنگی در زنجان است. اما این فرصت نیز نادیده گرفته شده؛ به بهانه حفظ حالت سنتی عزاداری و هدایت مردمی آن. حال آن‌که سنت و نوآوری می‌توانند در کنار هم معنا پیدا کنند، نه در تقابل با هم.

 حتی در ساده‌ترین سطح، یعنی فضاسازی شهری نیز این عنوان بازتابی ندارد. در تعریف‌های شهری، «المان» به عناصری گفته می‌شود که ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی شهر را بازتاب می‌دهند. زنجان  با سابقه‌ عزاداری‌های پرشور و شعور، سزاوار داشتن نماد یا المانی شهری درخور این عنوان است. اما تاکنون نه از طراحی چنین المانی خبری بوده و نه حتی از ایده‌پردازی درباره آن.

در روز دسته عزاداری، دیوارهای بلند خیابان انقلاب که مسیر اصلی این مراسم است، حتی یک اثر هنری را هم به نمایش نمی‌گذارند. گرچه شاید در میدان ولیعصر چنین طرحی اجرا شود، اما هنوز جای آن در سایر نقاط شهر خالی‌ست. از نهادهای فرهنگی نیز انتظارات بیشتری می‌رود. حوزه‌ هنری استان نیز طی سال‌های اخیر تنها چند شب شعر و چند اجرای نمایشی برگزار کرده است. این در حالی‌ست که مدیر این مجموعه، همواره بر «بومی‌سازی هنر» و «توسعه هنر عاشورایی» تأکید می‌کند. اما در عمل، خروجی این نهاد فراتر از برنامه‌های روتین نرفته و هیچ اقدام نوآورانه‌ای در راستای این شعارها دیده نمی‌شود.

 به نظر می‌رسد، اگر قرار است عنوان «پایتخت شور و شعور حسینی» برای زنجان حفظ شود و به نسل‌های آینده نیز منتقل گردد، نیاز به بازنگری جدی و برنامه‌ریزی عمیق‌تری داریم. جای خالی یک گروه مطالعاتی و پژوهشی برای طراحی راهبردها و اقدامات اجرایی در این زمینه به‌شدت احساس می‌شود و مهم‌تر از همه؛ بدون داشتن یک طرح کلان و پشتوانه فکری و مطالعاتی در حوزه فرهنگ عاشورا، چگونه می‌توان این میراث را برای آیندگان حفظ کرد؟