بر خلاف تصور اولیه دشمنان، مردم دست به هیچ گونه شورش علیه حاکمیت نزدند. یکی از دلایلی که باعث ایجاد این پدیده اجتماعی شد، این است که مردم تلاش می‌کنند «زندگی» را پاس بدارند و نشان دهند که هیچ چیزی برایشان از زندگی مهمتر نیست.

استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: باید این درس مهم از ۱۲ روز جنگ گرفته شود که نام ایران، بر هر چیز دیگری مقدم است و پس از این در تمام سیاست‌ها، به مفهوم بزرگ «ایران» توجه بیشتری شود، زیرا این تنها چیزی است که در مواقعی مانند جنگ اخیر می‌تواند به فریاد جامعه برسد.

به گزارش « پایگاه خبری- تحلیلی پیام ملت »؛ نعمت‌الله فاضلی در گفت‌وگو با خبرنگار جماران، با اشاره به تاب‌آوری اجتماعی مردم ایران در طی ۱۲ روز جنگ با اسرائیل، اظهار کرد: بر خلاف تصور اولیه دشمنان، مردم دست به هیچ گونه شورش علیه حاکمیت نزدند. یکی از دلایلی که باعث ایجاد این پدیده اجتماعی شد، این است که مردم تلاش می‌کنند «زندگی» را پاس بدارند و نشان دهند که هیچ چیزی برایشان از زندگی مهمتر نیست. اگر مردم در این شرایط می‌خواستند حداقل‌های امنیت و حیات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را برهم‌زنند، زندگی‌شان با مخاطرات جدی رو به رو می‌شد. در اینجا زندگی «بقا» معنا می‌شود. همچنین وقتی از زندگی صحبت می‌کنیم، منظورمان یک حیات جمعی و ملی به نام «مردم ایران» است. اگر در شرایط جنگی، مردم هم تاب نمی‌آوردند، اولین قربانی، ایران و زندگی ملی می‌شد.

وی با تأکید بر اهمیت مراقبت از حس غرور و عزت نفس مردم، افزود: اگرچه ما به با بزرگترین ابرقدرت دنیا درگیر شدیم، اما با بهره‌گیری از تجربیات به‌دست‌آمده از تاریخ چندهزار ساله کشور، توانستیم حس غرور خود را حفظ کنیم. ملت ما بارها توسط اسکندر مقدونی، اعراب و مغولان مورد تهاجم قرار گرفته‌ است. چه در جنگ با روسیه که منجر به قرارداد ننگین ترکمانچای شد و چه در جنگ‌های جهانی اول و دوم، ایران تجربیات زیادی از نبردهای خونین به دست آورده است‌. در ذیل این تاریخ طولانی جنگ‌ها، ما تاریخ فرهنگی را داریم که بیانگر ارزش‌ها و مشارکت تمام مردم عادی و غیرنظامی در شکل‌گیری مفهوم بزرگی به نام «ایران» است.

این جامعه‌شناس با بیان اینکه این تاریخ فرهنگی، در پرتو عزت نفس و روحیه ملی و جمعی شکل گرفته است، عنوان کرد: در تمام ادوار تاریخ ایران، چه پیش از اسلام و چه بعد از آن، فقط مذهب، قومیت و گرایش‌های سیاسی، آن مفهوم مشترک بین مردم نبوده است، بلکه این «ایران» بوده که توانسته بین تمام آحاد مردم اشتراک و همگرایی ایجاد کند. امروز هم مردم ایران، صرفا ذیل دین و مذهب یا قومیت و نژاد انسجام ملی ندارند، بلکه همه بر اساس مفهوم ایران، همبستگی خود را حفظ کرده‌اند. در جنگ اخیر نیز حس ایران که قوی‌تری حس در بین احساسات جمعی ماست، دوباره زنده شد و عزت نفس و تاب‌آوری جمعی ما را تقویت کرد.

فاضلی ادامه داد: باید این درس مهم از ۱۲ روز جنگ گرفته شود که نام ایران، بر هر چیز دیگری مقدم است و پس از این در تمام سیاست‌ها، به مفهوم بزرگ «ایران» توجه بیشتری شود، زیرا این تنها چیزی است که در مواقعی مانند جنگ اخیر می‌تواند به فریاد جامعه برسد. اگرچه هنوز در جامعه گروه‌هایی هستند که به دلایل قابل درکی سرخورده و خشمگین از حاکمیت اند و نتوانستند حس همبستگی ملی را در خود ایجاد کنند، اما نام ایران باعث شده این افراد هم تاب‌آوری پیشه کنند؛ پدیده ای که من نام آن را «تاب‌آوری منفی» می‌گذارم، زیرا با وجود تمام خشم خود، هیچ گونه کاری در راستای برهم‌زدن نظم عمومی انجام نداده‌اند‌. اما اکثریت مردم تاب‌آوری مثبت دارند؛ یعنی سعی کردند با مشارکت در فعالیت‌های جمعی و همراهی با نیروهای نظامی کشور، انسجام ملی را تقویت کنند.

وی با بیان اینکه البته در تمام کشورهای دنیا، کمابیش میزانی از حس تعلق به وطن یا همان ملی‌گرایی وجود دارد، گفت: اما در جوامعی مانند ایران که دارای «ملت» هستند، این مفهوم قوی‌تری است. سرزمین، مذهب و زبان‌های ایران و تجربیات مشترک مردم این کشور، همه در طی یک تاریخ طولانی به سازه بزرگی به نام «ملت ایران» تبدیل شده است. تمام کشورها مفهوم ملت را تجربه نکرده‌اند. کشورهایی که تازه به استقلال رسیده‌اند یا آن‌هایی که ظاهر کشور هستند، اما ملت نیستند، نمی‌توانند چنین احساساتی را تجربه کنند. مانند همین اسرائیل که اصلا ملت نیست و مردم آن صرفا جمعی از مهاجرین یهود هستند که از سرزمین‌های گوناگون، در یک سرزمین اشغالی جمع شده‌اند.

استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با تأکید بر اینکه ملت ایران مفهوم تاریخی بزرگی است، بیان کرد: این مفهوم ریشه در احساساتی دارد که مجموعه‌ای از ارزش‌ها، تجربیات و فرهنگ‌های مشترک آن را شکل داده است. لذا حتی وقتی از سال ۵۷ به بعد بعضا و تا حدودی تلاش شد مفهوم ملت به حاشیه رانده شود، همچنان مردم ایران در عمل مفهوم ملت را برگزیدند.

فاضلی با بیان اینکه در این ۱۲ روز جنگ، ملت توانست کشور را نجات دهد، ابراز عقیده کرد: حتی در سطح منطقه هم اولین گروهی که در برابر امت‌گرایی پس از انقلاب ایران ایستاد، عراق بود و شیعیان همسایه را به جنگ‌مان آوردند. بعد از آن هم همین کشورهای اسلامی بودند که با ما سر ستیز داشتند. اکنون باید بفهمیم که تنها مفهوم ملت ایران برای ما اصالت دارد و جمهوری اسلامی باید با توجه به این واقعیت، سیاست‌های خود را حول ملت ایران سامان دهد.