آب ماده‌‌ای است بی‌رقیب و بی‌جانشین که به شکل منحصربه‌فردی در تمام بخش‌ها مورد استفاده است. هیچ ماده دیگری از این جهات مانند آب نیست.

به گزارش «پایگاه خبری – تحلیلی پیام ملّت»- پریسا یوسفی: حیات انسانی، زندگی شهری، کشاورزی، صنایع، معادن، نیروگاه‌ها، بهداشت و درمان و بقیه بخش‌ها وابسته به آب است. بدون آب همه چیز، حتی زندگی تعطیل است. آب یعنی قانون زندگی. قوانین ناسازگار با واقعیت قانون زندگی را نسخ کرده و ما را در خشکی غرق می‌کند.برای خانه‌هایی که سوءمصرف آب دارند، اخطار قطع آب می‌دهند. حالا طبیعت به دولت و نظام سیاسی به‌خاطر سوءمصرف آب اخطار قطع آب خانه ملی ما، سرزمین ایران داده است.

وقتی نظام برنامه‌ریزی و نظام قانون‌گذاری برنامه یا قانونی را درباره آب یا صنعت، کشاورزی، معدن، شهرسازی و… می‌نویسند، در این خیال‌ هستند که این برنامه‌ها و قوانین بسیار خوب‌اند و همه چیز خوب می‌شود و آب هم فراوان است و کم نمی‌شود اما در استان‌هایی مانند زنجان نیز که در گذشته مشکلات آبی نداشت نیز این مهم با نیم نگاهی به وضعیت سدها مشخص می‌شود.

زنجان جزو استان‌های دارای تنش آبی است

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان در این رابطه می‌گوید: حجم آب موجود در مخازن سدهای تهم،گلابر،کینه ورس و تالوار تا پایان تیرماه سال جاری به ترتیب ۱۰٫۲، ۴۵٫۶، ۳٫۹، ۸۳٫۶ میلیون متر مکعب است

«اکبر باقری» در پاسخ به این سوال که آیا زنجان جزو استان‌های دارای تنش آبی است؟ اظهار می‌کند: بله؛ علیرغم اینکه در حال حاضر مشکل جدی و شرایط بحرانی از بابت تامین آب به‌ویژه در بخش شرب استان وجود ندارد ولی در صورت تداوم خشکسالی‌ها و عدم تغییر در شرایط اقلیمی و بارش‌ها و افزایش حجم ورودی به مخازن سدها، با توجه به ذخیره نامناسب سدهای استان و وضعیت نامطلوب و افت مستمر منابع آب زیرزمینی، این موضوع محتمل است.

وی در رابطه با امکان رسیدن سدهای آب شرب به مرحله اضافه برداشت، ادامه می‌دهد: تحویل آب در قالب برنامه منابع و مصارف و بر اساس پیش‌بینی‌های موجود هواشناسی، برآورد میزان رواناب ورود آب به مخزن و مصارف بخش‌های مختلف در ابتدای هر سال آبی (مهر ماه) به صورت انقباضی تنظیم و به طور مستمر بصورت ماهانه پایش و انحرافات از برنامه تنظیمی که با مشارکت شرکت‌های ذی‌مدخل در بخش تولید و توزیع آب تهیه و ابلاغ شده، گزارش می‌گردد.با عنایت به شرایط موجود، انحراف از برنامه سال ابی جاری ناچیزاست.

این مسئول یادآور می‌شود: در صورت عدم تغییر در میزان بارش‌ها و تحقق آورد به مخازن به میزان سال گذشته (که جزو کمترین میزان ورودی به مخازن سدها در طول کل دوره بهره برداری است)،سال آبی آتی نیز امکان تامین آب از ظرفیت‌های موجود (مشروط به عدم انحراف از برنامه منابع و مصارف)، فراهم خواهد شد.  

مردم فعلا گوشه کار را بگیرند آن چیزی که این روزها بسیار از آن گفته می‌شود، میزان مصرف آب شیرین کشور در بخش‌های مختلف است که طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، این میزان برای بخش کشاورزی ۹۱ تا ۹۲ درصد، برای مصارف شرب شهری شش درصد و برای بخش صنعت حدود دو تا سه درصد است. این آمار نه الان، بلکه از ۲۰ سال پیش اینگونه بود؛ مثلا میزان مصرف در بخش کشاورزی حدود ۹۰ درصد و بالاتر بوده. از طرفی در تمام این مدت، تقریبا همه کارشناسان، دست‌اندرکاران، مدیران و مسئولان رده‌بالای کشور از موضوع بحران آب در کشور اطلاع داشتند و این اطلاع و آگاهی چیز جدیدی نیست و البته همیشه هم تا زمان رسیدن به بحران شهری، مثل آنچه امروز با آن روبه‌رو هستیم، بلافاصله از مردم خواسته شده که صرفه‌جویی کنند.

بیشترین بد مصرفی آب در بخش روستایی است

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در رابطه با میزان مصرف مردم، می‌گوید: میزان مصرف هر نفر در شبانه روز به تفکیک؛ شهری ۱۷۸ لیتر، روستایی ۲۰۶لیتر و کل استان ۱۸۵لیتر است که با توجه به اینکه استاندارد مصرف ۱۳۰ لیتر در شبانه روز است، مصرف کنندگان شهری و روستایی استان بدمصرف بوده و بیشترین بدمصرف‌ها در بخش روستایی است.

«علی نادرخانی» در رابطه با تغییرات الگوی مصرف با توجه به خشکسالی های اخیر، ادامه می‌دهد: مصرف تغییری نکرده ولی به علت خشکسالی‌های مکرراستان، منابع آبی استان تحلیل رفته لیکن با بکارگیری راهکارهای ساده مدیریت مصرف و صرفه‌جویی می‌توان از بحران عبور کرد.

وی با اشاره به راهکارهای صرفه‌جویی آب می‌افزاید: برای صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی باید از شیوه‌های مناسب آبیاری مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی استفاده کرد یا در واحدهای صنعتی به منظور کاهش مصرف آب پاک باید از پساب حاصل از تصفیه فاضلاب استفاده کرد که کاملا بهداشتی است.

این مسئول ادامه می‌دهد: همچنین آبیاری فضای سبز در ساعات ابتدایی روز، استفاده از آب غیر شرب برای آبیاری فضای سبز، انتخاب گل‌ها و گیاهان با نیاز آبی کم، استفاده از مایع دستشویی به منظور سهولت در آب‌کشی و آموزش صحیح استفاده بهینه از آب برای متصدیان مربوطه از دیگر راهکارهای مدیریت مصرف آب در محل کار است. مدیریت مصرف در منازل نیز می‌تواند راهکار دیگر برای صرفه‌جویی باشد؛ پرهیز از شست‌وشوی خودرو، پارکینگ و حیاط با آب شرب، استفاده از تی و جارو به جای شست‌وشو با آب شرب، باز نگه نداشتن شیر آب در طول مسواک زدن، استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف آب و استفاده از دور کند کولر آب از جمله این راهکارها هستند. از دیگر راهکارهای مدیریت مصرف آب در خانه می‌توان به بازدید مستمر از کولر آبی، رفع نشتی و سایه‌بان، اطمینان از بسته بودن شیرها، سیفون و تأسیسات داخلی، استفاده از مایع دستشویی و ظرف شویی رقیق تر و آموزش روش‌های صرفه‌جویی به کودکان اشاره کرد.

نادرخانی با اشاره به احتمال بروز شرایط اضطرار آبی یادآور می‌شود: تدابیر لازم و سناریوهای مختلف برای اتفاقات مختلف تهیه و تدوین شده و تجهیزات لازم آن نیز خریداری شده است .پیام ما به مردم استان اینکه شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در شرایط بحران هم به طور مستمر به امر آبرسانی به مردم استان ادامه خواهد داد و خیال مردم از این موضوع راحت باشد و نگران نباشند و توصیه ما به مردم اینکه با توجه به کاهش بارندگی ها، تحلیل منابع آبی و ادامه روند خشکسالی در ایران به توصیه های شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در بحث مدیریت مصرف عمل کرده و در مصرف آب صرفه جویی کنند.

سال‌هاست کارشناسان آب و محیط زیست هشدار می‌دهند که بی‌آبی شدید و غیرقابل جبران در راه است و الگوی غلط مدیریت و مصرف آب در بخش‌های مختلف، ایران را خشک می‌کند. دولت‌ها و ادوار مختلف مجلس نیز فقط شنیدند.

 اینک که بحران آب دارد از کمبود به نبود می‌رسد، جایی برای انکار باقی نیست که آن هشدارها درست بوده‌اند و برنامه‌نویس و قانون‌گذار خطاها را تکرار کرده و قوانین و راهبردها راه به جایی نبرده است. این خطاهای مهلک و نابخشودنی فقط مربوط به برنامه‌ها و قوانین اختصاصی آب‌ مانند قانون توزیع عادلانه آب نیستند، بلکه با توجه به نقش و سهم زیربنایی آب در همه بخش‌ها، این خطاهای مستمر با بی‌توجهی محض به وضعیت آب در اقلیم کشور در تمام قوانین کشاورزی، صنعتی، معدنی، شهرسازی، آبخیزداری، سدسازی و… رخ داده‌اند.برنامه‌ها و مقرراتی که در تصورات برنامه‌نویس و قانون‌گذار قرار بود گلستان بسازند، شوره‌زار آفریدند. از قضا سرکنگبین صفرا فزود.

نادرستی برنامه‌ریزی و قانون‌نویسی در بخش‌های مختلف چنان است که در برداشت و استفاده از آب عملا هیچ ضابطه و نظارتی وجود ندارد. نمونه‌اش همین که از یک میلیون چاه موجود در کشور ۳۰۰ هزار چاه فاقد مجوز است. بگذریم که معلوم نیست صدور مجوز برای خیلی از چاه‌ها نیز تا چه حد طبق اصول بوده یا …..

حتی در زنجان نیز بنا به اعلام شرکت آب منطقه‌ای؛ از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۳۶ حلقه چاه غیرمجاز توسط عوامل گشت و نظارت شرکت آب منطقه ای زنجان شناسایی و پس از صدور دستور قضایی و با همکاری نیروی انتظامی استان پر و مسلوب المنفعه شده است و بحران آب، یک بحران فوری است. کمبود و نبود آب، از آب آشامیدنی تا آب کشاورزی، صنعتی و… ظرف چند روز همه چیز را از بین می‌برد و از کار می‌اندازد. سایر ناترازی‌ها چنین تأثیر فوری عمیق و غیرقابل جبرانی ندارند؛ حداقل موقت می‌شود هرچند با سختی آنها را تحمل کرد یا چیزهای دیگری را جایگزین آنها کرد. ولی آب جایگزینی ندارد و بدون آن زندگی ناممکن است. بحران آب را باید به بحران عمیق قانون‌گذاری و مدیریتی برنامه‌های توسعه کشاورزی، صنعتی، معدنی، شهرسازی و آبخیزداری ترجمه کرد. در این صورت دولت و نظام سیاسی نباید فقط به این فکر کنند که بارش باران یا کاهش مصرف چندصباحی این بحران را تسکین دهد و عقب بیندازد.

مرگ و زندگی آدم‌ها و جوامع وابسته به ماده بی‌رقیب، آب است. تمدن‌های کوچک و بزرگ در کنار منابع آبی متولد شده و با تمام‌شدن آب از بین رفته‌اند. اغراق نیست اگر ادعا شود بحران آب بزرگ‌ترین، پیچیده‌ترین و سیستماتیک‌ترین بحران است که تمام سرزمین را نشانه رفته و حل تدریجی آن نیازمند کارهای اصلاحی متعددی است که در نظام حقوقی برنامه‌های بخش‌های مختلف، خصوصا کشاورزی است. کار بزرگ نیازمند اراده‌های بزرگ است و باید پیش از آنکه دیر شود فکری به حال این دُرد از باقیمانده آب کرد.