احادیثی که درباره نگرانی نسبت به امت در کلام رسول اکرم بیان شده بشرح زیر است: عنه صلى الله علیه و آله :إنّ أخْوَفَ ما أخافُ على اُمّتی الأئمّهُ المُضِلّونَ .[کنز العمّال : ۲۸۹۸۶ .]پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : وحشتناکترین چیزى که از آن براى امّتم مى ترسم ، پیشوایان گمراه کننده اند.عنه صلى الله علیه و آله :أخْوَفُ ما أخافُ على اُمّتی زَهْرَهُ الدُّنیا و کَثْرَتُها .[تفسیر الطبری : ۱۳ / الجزء ۲۵ / ۳۰ .]پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : ترسناکترین چیزى که از آن براى امّت خود مى ترسم زرق و برق و وفور متاع دنیاست.عنه صلى الله علیه و آله : أخْوَفُ ما أخافُ على اُمّتی: أنْ یَکْثُرَ لَهُمُ المالُ فَیَتَحاسَدُونَ و یَقْتَتِلُونَ .[تنبیه الخواطر : ۱ / ۱۲۷ .]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :بیشترین چیزى که مرا نگران امّتم کرده این است که مال و ثروتشان زیاد شود و در نتیجه به هم حسد ورزند و به جان یکدیگر افتند.عنه صلى الله علیه و آله :أخْوَفُ ما أخافُ على اُمّتی : زَلاّتُ العُلَماءِ ، و مَیْلُ الحُکَماءِ ، و سُوءُ التّأویلِ .[تنبیه الخواطر : ۲ / ۲۲۷ .]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :بیشترین ترس من براى امّتم: لغزشهاى علما، حق کشى قاضیان و تأویلهاى نادرست [از قرآن] است. عنه صلى الله علیه و آله :أخْوَفُ ما أخافُ على اُمّتی ثلاثٌ : ضَلالهُ الأهواءِ ، و اتّباعُ الشَّهَواتِ فی البَطْنِ و الفَرْجِ ، و العُجْبُ .[الدرّ المنثور : ۳ / ۴۰۳ .]پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :سه چیز مرا بیش از هر چیزى نگران امّتم کرده است: گمراه کنندگى خواهش هاى نفسانى، شکم بارگى و شهوترانى ، و خودپسندى. عنه صلى الله علیه و آله :أکْثَرُ ما أتَخَوَّفُ على اُمّتی مِن بَعْدی : رَجُلٌ یَتأوَّلُ القرآنَ یَضَعُهُ على غیرِ مَواضِعِهِ ، و رَجُلٌ یَرى أنّهُ أحَقُّ بهذا الأمرِ مِن غیرِهِ .[کنز العمّال : ۲۸۹۷۸ .]

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :بیشترین ترس و نگرانى من براى امّتم بعد از خودم: وجود مردى است که قرآن را نابجا تأویل و تفسیر کند، و مردى که خود را به این امر (حکومت) سزاوارتر و شایسته تر از دیگرى بداند.کنز العمّال :قالَ عُمَرُ لِکَعْبٍ : إنّی أسألُکَ عَنْ أمْرٍ فلا تَکْتُمْنی . قالَ : لا و اللّه ِ لا أکْتُمُکَ شَیْئا أعْلَمُهُ . قالَ : ما أخْوَفُ شَیْءٍ تَخَوَّفُهُ على اُمّهِ مُحمّدٍ صلى الله علیه و آله ؟ قالَ: أئمّهً مُضِلِّینَ. قال عُمَرُ: صَدَقْتَ، قَدْ أسَرَّ إلیَّ ذلِکَ و أعْلَمَنِیهِ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله .[کنز العمّال : ۱۴۲۹۳.]کنز العمّال :عمر به کعب گفت : مطلبى از تو مى پرسم، جواب آن را از من پوشیده مدار. کعب گفت: به خدا قسم چیزى را که بدانم از تو پوشیده نمى دارم. عمر گفت: بیشترین نگرانى تو براى امّت محمّد صلى الله علیه و آله چیست؟ کعب گفت: وجود پیشوایان گمراه کننده. عمر گفت: درست گفتى. پیامبر خدا این مطلب را پنهانى به من گفته و مرا از آن آگاه ساخته است!

ودر اخر میتوان کلام پیامبر درباره سخنان خودش را مرور کنیم:

پیغمبر اکرم درباره سخنان خودش فرمود (و عمل هم نشان داد):
اعْطیتُ جَوامِعَ الْکلِمِ .
خدا به من کلمات جامعه داده است.
یعنی خدا به من قدرتی داده است که با یک سخن کوچک یک دنیا مطلب می‌توانم بگویم.
وبدلیل اینکه همه مردمان فهم یکسانی از کلام پیامبر ندارند ایشان جمله ای دارد که مفاد آن این است:

سخنانی که از من می‌شنوید ضبط و نگهداری کنید و به نسلهای آینده تحویل بدهید و بسپارید. ای بسا نسلهای آینده و خیلی دور معنی حرف مرا بهتر بفهمند.پیغمبر اکرم فرمود:
نَضَرَ اللهُ عَبْداً سَمِعَ مَقالَتی فَوَعاها وَ بَلَّغَها مَنْ لَمْ یسْمَعْها..
خدای خرّم سازد چهره آن بنده‌ای را که سخن مرا بشنود و ضبط کند و برساند به کسانی که آنها از من نشنیده‌اند.

بعد این جمله را اضافه فرمود:
«فَرُبَّ حامِلِ فِقْهٍ غَیرِ فَقیهٍ وَ رُبَّ حامِلِ فِقْهٍ الی مَنْ هُوَ افْقَهُ مِنْهُ.» در تفسیر این جمله استاد مطهری میگوید:
این جمله خیلی نکته در آن هست، یعنی اشاره‌ای است به آینده. «فقه» یعنی فهم عمیق، ولی در اینجا مقصود جمله‌ای است که عمق داشته باشد. «فقه» با «فهم» فرقش این است که «فهم» مطلق فهمیدن است و «فقه» فهم عمیق را می‌گویند. وقتی که «فقه» به کلام اطلاق بشود یعنی سخنی که عمق زیاد دارد. فرمود: بسا مردمی که حامل یک سخن عمیقند ولی خودشان عمیق نیستند. جمله را همیشه نقل می‌کند ولی خودش نمی‌تواند به عمق آن پی ببرد. باز فرمود: بسا مردمی که جمله‌ای را، فقهی را حمل می‌کنند یعنی جمله‌ای را که از من شنیده‌اند حفظ دارند، فقیه هم هستند، ولی نقل می‌کند برای کسی که از خود او فقیه‌تر است، یعنی نقل می‌کند برای کسی که از او عمیقتر است و عمق فکرش بیشتر است، او که وقتی برایش نقل می‌کند چیزهایی می‌فهمد که خود این که برای او نقل کرده نمی‌فهمد. این است که ما می‌بینیم سخنان پیغمبر، در هر رشته‌ای، دقیقاً قرن به قرن عمق بیشتری برای آن کشف شده است.