زینب سودی- گرچه همیشه صحبت از صنایع‌دستی چاقو و چارق و ملیله و حتی جغوربغور سنتی در زنجان بوده و هنوز هم جای خودش را بین مردم دارد و شناخته‌شده است؛ اما یکی از موضوعاتی که شاید تاکنون کمتر کسی را نگران کرده است تداوم این نام و نشان و اصالت و سنت است.

با نگاهی به فعالان این صنایع و هنرهای دستی متوجه می‌شوید که عموماً سن و سال بسیاری از فعالان این حوزه‌ها بالاست و جوانان کمتری را ببینید که دنبال تداوم این هنرها و هنرآموزی و شاگردی از این اساتید باشند. هرکسی که تعلقی به این اصالت دارد، بیم آن را احساس می‌کند که در زمان مناسب آموزش این هنرها و صنعت‌ها می‌تواند تداوم آن‌ها را به دنبال داشته باشد و در غیر این صورت این هنر از دست خواهد رفت بدون آنکه این گنجینه تجربه، به نسل بعد انتقال‌یافته باشد.

تفاخر به یک هنر و یا صنعت در هر حوزه‌ای و در هرجایی که هست، یک موضوع است و تداوم و انتقال آن به نسل بعد برای ماندگاری‌اش موضوعی دیگری است. همان چیزی که الان در حوزه‌های مختلف صنایع‌دستی در زنجان می‌بینیم. ازجمله چاقو و چارق و باقی تولیدات اصیل زنجان که عموماً سن و سال استادکارها بالاست و کمتر جوانی رفته و از آن‌ها آموخته است. بخشی از آن به جوانان برمی‌گردد که بخواهند این هنر و اصالت را حفظ کنند و خودشان دنبال شاگردی این اساتید باشند و بخش دیگرش متوجه متولیان میراث فرهنگی در حفظ هویت فرهنگی و صنایع‌دستی این شهر است.

در این چند سال اخیر چندین نفر از اساتید و چاقوسازان قدیمی و ماهر زنجان را از دست دادیم بی‌آنکه تمام و کمال این تجربه را به جوان‌ترها منتقل کرده باشیم. البته اخیراً در خبرها صحبت از فراخوان استادکاران ماهر در حوزه‌های مختلف برای شناسایی و انتقال تجربه آن‌ها شده است که اگر چنین باشد مایه سرور است، ولی اکتفا به یک نرم‌افزار کردن و منتظر معرفی و مراجعه این اساتید شدن نمی‌تواند ما را مطمئن کند. باید به سراغشان رفت و بستر آموزش و انتقال تجربه این اساتید را فراهم کرد.

یکی از اقداماتی که مدت‌ها است منتظر آن هستیم آغاز به کار مرکز آموزش‌های تخصصی چاقو است که مسئول توسعه خوشه چاقوی در زنجان قول بازگشایی آن را از سال گذشته داده ولی تاکنون این مرکز کارش را آغاز نکرده است.

محمدرضا معجونی مسئول توسعه خوشه چاقو در زنجان سال گذشته در روز بزرگداشت چاقو در گفت و گو با خبرنگار پیام ملّت گفته بود: «از زمان فعال شدن خوشه چاقو، سه دوره آموزشی قمه و قداره و چاقوی ضامن‌دار و قلم‌تراش برگزارشده است. ضمن اینکه «صنعت حرفه چاقوسازی» تدوین‌شده و در مراحل تصویب و تائید از سازمان فنی و حرفه‌ای است که اگر تصویب شود به‌صورت عمومی در بهمن و اسفند مرکز آموزش‌های تخصصی چاقو در خانه هنرمندان زنجان راه‌اندازی خواهد شد و آموزش چاقوسازی به‌صورت عمومی برای علاقه‌مندان ارائه خواهد شد.» از این صحبت نزدیک به یک سال می‌گذرد ولی همچنان این آموزش‌ها آغاز نشده است. آخرین پاسخ وی چندین ماه قبل نیز چنین بوده است: «اقدامات لازم برای تدوین «صنعت حرفه چاقوسازی» انجام‌شده است، اما هنوز تصویب نشده است. متولی آن‌هم سازمان فنی و حرفه‌ای استان است و تصویب آن باید توسط این سازمان صورت بگیرد که در حال پی‌جویی آن هستیم.»

 تازه این فقط در خصوص آموزش چاقوسازی است؛ بقیه صنایع‌دستی استان نیز چنین وضعیتی دارند که در کنار تبلیغات برای شناساندن و برند سازی و صادرات آن‌ها، باید فکر جدی برای آموزش آن‌ها و انتقال تجربه به جوانان کرد. برای کسانی که دغدغه انتقال این صنعت و هنر رادارند هر دقیقه که می‌گذرد و کاری در این خصوص انجام نمی‌شود، سنگین است.